10 lat Stowarzyszenia Portius

10 lat Stowarzyszenia Portius

Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym 13 czerwca 2002 roku. Rok 2012 to dziesiąta rocznica działalności naszego stowarzyszenia.

Współpracując od 2002 roku z Urzędem Miasta Krosna, Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Krośnie, Ambasadą Węgier w Warszawie oraz z wieloma znakomitymi przedstawicielami nauki, samorządów, dyplomacji i polityki z Polski i Węgier zorganizowaliśmy wiele niepowtarzalnych przedsięwzięć kulturalnych, które uznanie znalazły w naszym kraju i poza jego granicami. Były to:

„Dni Kultury Węgierskiej w Krośnie” 9-11 maj 2003 roku

Podczas trzech dni zostały otwarte dwie wystawy plastyczne „Rewolucja Węgierska 1956r” i „1000 lat Jazdy Węgierskiej” oraz wystawa etnograficzna z regionu Zala na Węgrzech. Odsłonięte zostały trzy tablice poświęcone Balintowi Balassiemu: w pobliskim Rymanowie, Nowym Żmigrodzie i na zamku Kamieniec, upamiętniające związki tych miejsc z największym węgierskim poetą doby renesansu. W czasie biesiady na krośnieńskim Rynku serwowane były specjały kuchni węgierskiej, a na scenie prezentowały się zespoły z Sárospatak, Nyiregyháza, Zalaegerszeg i naszego regionu. Przez miasto Krosno przeszła wielka parada, w której oprócz wojsk polskich i młodzieży z obu krajów, paradowali na koniach węgierscy husarzy i kopijnicy w strojach z epoki. W tym szczególnym przedsięwzięciu udział wzięli również przedstawiciele władz państwowych, samorządowych, instytutów naukowych i kulturalnych oraz dzieci i młodzież z Węgier i Polski. Znawcy historii, polityki i dyplomacji uznali „ Dni Kultury Węgierskiej w Krośnie” za największe wydarzeniem tej rangi w powojennej Rzeczypospolitej. Dobre relacje pomiędzy Ministerstwami Kultury Polski i Węgier, partnerskimi miastami oraz osobiste znajomości procentują do dzisiaj. Pomysłodawcą „Dni Kultury Węgierskiej w Krośnie” był ówczesny Konsul Generalny Republiki Węgierskiej w Polsce prof. Istvan Kovacs.

„Festiwale Win Węgierskich im. Portiusa” 2003 – 2012 rok

Zawsze ostatni weekend sierpnia, od dziesięciu lat, jest wielkim świętem dla miłośników wina i kultury Węgier. To jedyna z nielicznych, otwarta dla publiczności, impreza winiarska w Polsce. W szeregu przepięknych wiklinowo – drewnianych pawilonach kupujemy wysokiej klasy wina z różnych regionów winiarskich Węgier. Potem siedząc w specjalnie przygotowanych „ogródkach” lub spacerując z kieliszkiem po krośnieńskiej starówce degustujemy wina najlepszych węgierskich twórców. W ubiegłych latach gośćmi festiwalu byli wszyscy liczący się winiarze na Węgrzech z nieżyjącym już legendarnym Tiborem Galem na czele. Festiwale to również wydarzenia muzyczne, pokazy kulinarne, degustacje karpackich potraw, wystawy i filmy o tematyce węgierskiej. Miłośnikom wina polecamy również udział w płatnych degustacjach prowadzonych osobiście przez winiarzy z opowieściami o patronie stowarzyszenia Robercie Portiusie, historii Krosna, Regionu Karpackiego a także związku Narodów Polski i Węgier na przestrzeni 1000 lat wspólnej państwowości. Przy organizacji pierwszych festiwali win węgierskich wielką pomoc udzielali nam przedstawiciele Ambasady Republiki Węgierskiej i Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie Dr Imre Molnar i Attila Szalai.

„Karpackie Klimaty” 24 – 26 wrzesień 2004 rok

Pierwsze „Karpackie Klimaty” odbyły się w Krośnie, dniach 24 – 26 września 2004r. Miejscami wydarzeń związanych z imprezą były: krośnieński Rynek stare miasto i ośrodki kulturalne Krosna. W tamtym pamiętnym roku do wydarzeń Karpackich Klimatów włączył się również zamek Kamieniec skąd wyruszył na krośnieńską starówkę pierwszy „Bieg o skarb Portiusa”. W tym przedsięwzięciu promującym nasze Krosno wpisane od wieków w „tygiel kultur narodów”, które łączą Karpaty, odbyły się znaczące wydarzenia:

• sprzedaż i degustacje win węgierskich,
• prezentacje regionalnych wyrobów artystycznych i kulinarnych,
• występy estradowe zespołów muzycznych i tanecznych,
• wernisaże i wystawy poświęcone Bálintowi Balassiemu, poecie węgierskiego renesansu,
• międzynarodowa parada przez krośnieńską starówkę,
• koncert chórów z Polski i Węgier w kościele O.O. Franciszkanów w Krośnie,
• sesja naukowa w auli PWSZ: prekursorzy integracji Europejskiej „Bálint Balassi i Robert Wojciech Portius”,
• prezentacja przez węgierską firmę winiarską „Mercatus” niezwykłych węgierskich win dedykowanych i ofiarowanych Krosnu. Były to wina: Tokaji Aszú 4 puttonyos, 2000 r. „Jan Kazimierz” i Tokaji Hárslevelü 1999r. „Balassi Bálint”,
• międzynarodowy bieg przełajowy o „Skarb Portiusa”.

Budowa pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego na krośnieńskim Rynku 2005r.

Dnia 11 listopada 2003 roku, grupa mieszkańców miasta Krosna założyła Obywatelski Komitet Budowy pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego. Inicjatorem był Andrzej Kołder i Zbigniew Ungeheuer. Celem komitetu było wskrzeszenie idei postawienia w naszym mieście pomnika, na którego realizację Krośnianie czekali od 1935 roku. Dzięki uprzejmości jednego z mieszkańców miasta, pana Józefa Białasa, udało się nam pozyskać piękny model podobizny Wodza autorstwa artysty rzeźbiarza Kubickiego z roku 1930, który stał się inspiracją do założenia komitetu budowy pomnika. Zapragnęliśmy aby odlane z brązu popiersie stanęło na kamiennym cokole.
Obywatelski Komitet Budowy Pomnika w składzie:

• Andrzej Kołder – Przewodniczący,
• Zbigniew Ungeheuer – Sekretarz,
• Piotr Babinetz,
• Adam Kolendowski,
• Maciej Syrek

wystąpił do Urzędu i Rady Miasta Krosna z wnioskiem o poparcie idei wybudowania pomnika na pustym skwerku pomiędzy ul. Blich a obecnym budynkiem Rektoratu PWSZ w Krośnie. W dalszej treści wniosku napisaliśmy, że pomnik ten będzie żywym świadectwem pamięci o wybitnym wkładzie Józefa Piłsudskiego w odbudowę nowoczesnej i niezależnej Polski, hołdem złożonym wszystkim legionistom, którzy tutaj, z ziemi krośnieńskiej, rozpoczynali marsz ku wolności. Napisaliśmy również, że pragniemy aby odsłonięcie pomnika nastąpiło w 70-tą rocznicę śmierci Naczelnika. Powołaliśmy Komitet Honorowy, w którego skład weszli między innymi:

• Stanisław Zając – Marszałek Sejmu,
• prof. Janusz Gruchała – członek Stowarzyszenia Portius,
• prof. Kazimierz Starowieyski – członek Stowarzyszenia Portius,
• Stanisław Materniak – członek Stowarzyszenia Portius,
• Roman Ungeheuer – członek Stowarzyszenia Portius,
• Paweł Ungeheuer – członek Stowarzyszenia Portius,
• Józef Białas – właściciel popiersia,
• Wojciech Kołder – prawnik,
• Ryszard Zygmunt Janiak – Hetman Kolekcjonerów Polskich,
• Jan Gancarski – dyr. Muzeum Podkarpackiego,
• prof. Istvan Kovács – członek Stowarzyszenia Portius,
• dr. Richárd Hörcsik – członek Stowarzyszenia Portius,
• Endre Gyimesi – członek Stowarzyszenia Portius,

Honorowy Patronat nad budową pomnika objęli Członkowie Honorowi Stowarzyszenia Portius:

• Piotr Przytocki – Prezydent Miasta Krosna,
• Stanisław Słyś – Przewodniczący Rady Miasta Krosna.

Obywatelski Komitet Budowy Pomnika rozpoczął swoją działalność emitując cegiełki dla mieszkańców Krosna oraz zwracając się do różnych firm i instytucji o wsparcie materialne i finansowe tego przedsięwzięcia. W dniu 26 kwietnia 2005 r. zebrała się Komisja Konkursowa aby zadecydować o wyborze projektu pomnika. Powołana przez Obywatelski Komitet komisja, jednogłośnie poparła projekt krakowskiego artysty rzeźbiarza Władysława Dudka i podjęła decyzję aby pomnik ustawić na krośnieńskiego Rynku, na proponowanym skwerku pomiędzy budynkiem BWA i Rektoratem PWSZ w Krośnie. W skład Komisji Konkursowej weszli:

• Maciej Syrek – artysta rzeźbiarz – Przewodniczący Komisji Konkursowej,
• Stanisław Słyś – Przewodniczący Rady Miasta Krosna,
• Wojciech Kolanko – Radny Miasta Krosna – Klub Prawicy,
• Andrzej Prugar – Radny Miasta Krosna- Klub SLD,
• Andrzej Kołder – Przewodniczący Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika,
• Roman Ungeheuer – architekt krajobrazu,
• Paweł Ungeheuer – architekt,
• Adam Kolendowski – prawnik,
• Zbigniew Ungeheuer – Sekretarz Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika.

Zwycięzca konkursu, artysta rzeźbiarz Władysław Dudek jest uczniem mistrza Mariana Koniecznego. Realizował wiele wspaniałych pomników w kraju i za granicą. W tamtym czasie ostatnim jego wielkim dziełem był pomnik Jana Pawła II, który został odsłonięty 12 czerwca 2005 r. w nowojorskim Brooklynie. Był to pierwszy pomnik Ojca Świętego odsłonięty po jego śmierci. „Jesteśmy przekonani, że pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego, autorstwa tego artysty, doda krośnieńskiemu Rynkowi powagi i piękna”, powiedział architekt krajobrazu Roman Ungeheuer. Rozpoczęły się intensywne prace, w których uczestniczyły krośnieńskie przedsiębiorstwa budowlane. Roboty ziemne i fundamenty wykonała Firma Jetika – Tadeusza Jewiarza, roboty betonowe i cokół: Krośnieńskie Przedsiębiorstwo Budowlane – Stanisława Materniaka, roboty kamieniarskie: Zakład kamieniarski – Mariana Cebuli, prace organizacyjne i transportowe Firma Budowlana „ZOOM” Romana i Zbigniewa Ungeheuerów. W wykonanie innych prac i samych detali pomnika zaangażowanych było jeszcze wiele firm. Efekt był niezwykły, piękny pomnik powstał w kilka miesięcy. W „głowie” pomnika umieszczono metalowy pojemnik z różnymi informacjami z Polski i ze świata z pierwszej połowy 2005 roku (gazety, drobne pieniądze, listę członków Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika, Członków Honorowych, zdjęcia). Dnia 15 sierpnia 2005 roku, w Dzień Wojska Polskiego odbyła się uroczystość odsłonięcia. W rzeczy samej miejsce usytuowania pomnika oraz jego charakter sprawiły, że wydaje się jakoby stał tam zawsze. Od dnia jego odsłonięcia, wszystkie krośnieńskie uroczystości narodowe i patriotyczne odbywają się w jego obecności.

Międzynarodowa konferencja „Pociąg Retro Portius – Express” 3-4 luty 2006 r.

W dniach 3-4 luty 2006r odbyła się w Krośnie międzynarodowa konferencja poświęcona przywróceniu stałej łączności kolejowej pomiędzy polskim Podkarpaciem, Słowacją i Węgrami. Pomysłodawcą tej konferencji było nasze Stowarzyszenie Portius. Pomysł tego przedsięwzięcia bardzo spodobał się prezydentowi miasta Krosna Piotrowi Przytockiemu, który od początku swojej kadencji wspierał tę ideę. Na tej konferencji przedstawiliśmy śmiały projekt turystyczny polegający na uruchomieniu na trasie z Krosna do Tokaju pociągu turystycznego retro nazwanego imieniem naszego patrona „Portius – Express”. Idea tego przedsięwzięcia była następująca: „Nasze Podkarpacie, nasz region, jest niezwykłą krainą”. Administracyjnie leżymy jakby na uboczu Polski ale naszym skarbem jest dziewicza podkarpacka przyroda, prastara historia, której nie możemy się wstydzić, oraz ścisłe związki kulturowe, historyczne, społeczne i gospodarcze z Węgrami i Słowacją. Był czas, że teren ten stanowił jeden organizm, którego głównym łącznikiem ze światem stanowiły linie kolei żelaznej wpięte w krwioobieg całej trakcji europejskiej. W chwili obecnej większa część linii kolejowej Podkarpacia stoi pusta a i nieliczne pociągi na tych liniach też jeżdżą puste. Jest to wielki problem!. Zadaniem nas wszystkich jest znalezienie pomysłu na ożywienie podkarpackich linii kolejowych aby odciążyć z transportu towarowego i osobowego wąską, przepełnioną i niebezpieczną sieć krajowych i lokalnych dróg Podkarpacia. Przez nasze przejścia graniczne przejeżdża tysiące ciężkich tirów kierujących się przez Karpaty na południe Europy, dlatego należy w tym miejscu przypomnieć, że przez nasze tereny przebiega słynna i nie wykorzystana „Pierwsza Węgiersko-Galicyjska linia kolejowa”. W 2012 roku linia ta będzie miała już 138 lat. Kiedyś ta duma Austro-Węgier, była linią strategiczną, łączącą przede wszystkim twierdzę Przemyśl z cesarstwem. Położona w niezwykłej scenerii Euroregionu Karpackiego staje przed nową szansą połączenia trzech krajów. W zasadzie od końca I wojny światowej nie kursują po niej bezpośrednie pociągi z Polski przez Słowację na Węgry. Należy stwierdzić, że linia ta jest w pełni przejezdna, ale wymaga też sporo inwestycji. Liczymy, że odpowiednie przygotowania i uruchomienie tej linii kolejowej spowoduje duży ruch turystyczny z kierunku Polski przez Słowację na Północno-Wschodnie Węgry i odwrotnie, turyści z Węgier i Słowacji będą mogli podziwiać polskie Podkarpacie z pamiątkami wspólnej historii i tradycji”. Pomysł produktu turystycznego, który poprzez swoją odważną formę, zdecydowanie podniósł by atrakcyjność naszego regionu w międzynarodowej skali, to kolej retro – parowóz ze starymi wagonami i obsługą w strojach z epoki -„PORTIUS – EXPRESS”. „Trasa jego przejazdu prowadziłaby ze stacji kolejowej Krosno przez Sanok, Zagórz, Łupków (stary tunel kolejowy) następnie już na Słowacji przez Medzilaborce, Humenne, Michalovce, Trebisov i na Węgrzech przez Satoraljaujhely, Sarospatak do Tokaju. Każde z tych starych miast to odrębna wielka historia Euroregionu, pełna zabytkowych reliktów przeszłości, muzeów, skansenów, pól bitewnych, znakomitych postaci oraz wielkiego formatu cyklicznych imprez rozrywkowych promujących tą część Europy. Nie należy zapominać, że tą kolejową trasą jechał znany w świecie „dobry wojak Szwejk”, podobnie jak bohaterowie znanej polskiej komedii filmowej „CK Dezerterzy”. Wierzymy, że współpraca powyższych miast, wspólne opracowanie atrakcyjnego programu cyklicznych imprez rozrywkowych spowoduje, że „Portius-Express” na „Karpackim Szlaku Wina” będzie produktem turystycznym wielkiego formatu i w sposób godny zaprezentuje nasze podkarpackie tereny w Zjednoczonej Europie”. Takie było przesłanie tej konferencji. Dla podniesienia jej atrakcyjności, w dniu rozpoczęcia, na stację kolejową Krosno-Miasto przyjechała, wspomnianą linią kolejową, prosto z Budapesztu, zabytkowa „salonka”, którą kiedyś podróżował sekretarz Komunistycznej Partii Węgier, János Kadar. Jadąc do Krosna „salonka” zabierała po drodze przedstawicieli samorządów, polityków i decydentów kolejowych z miast leżących na trasie kolejowej Tokaj – Krosno. Aby podnieść atrakcyjność konferencji zaprosiliśmy z Przemyśla i Rzeszowa Towarzystwa Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka. Konferencja zakończyła się głośnym echem w lokalnych mediach oraz podpisaniem międzynarodowej Deklaracji Współpracy.

Wyprawa pociągiem „Portius-Express” na Węgry 14 lipiec 2007 r.

Przez półtora roku staraliśmy się o możliwość zorganizowania wyjazdu pociągu retro (parowozu z wagonikami z epoki) z Krosna do Tokaju na trasie Sanok, Zagórz, Łupków, Medzilaborce, Humenne, Michalovce, Trebisov, Sátoraljaujhely, Sárospatak, aby pokazać politykom, samorządom pomysł na ciekawą międzynarodową atrakcję turystyczną. Możliwości organizacji takiego przedsięwzięcia ze strony stowarzyszenia bez wsparcia z zewnątrz są bardzo ograniczone. Aby ustalić szczegóły techniczne takiego przejazdu, odwiedziliśmy główne przedstawicielstwa dyrekcji PKP, PLK, Cargo, Przewozy Regionalne, Intercity w Warszawie, Krakowie, Rzeszowie i Poznaniu. Odwiedzaliśmy Dyrekcje Słowackich kolei w Koszycach i Węgierskiej w Budapeszcie. Kilkakrotnie prowadziliśmy rozmowy w skansenach kolejowych w Chabówce (małopolskie) i Wolsztynie (poznańskie). Niestety, szczególnie w Polsce nie było wielkiego zainteresowania naszym pomysłem na pociąg retro „ Portius- Express” Krosno – Tokaj. Wreszcie, gdy domówiliśmy w Chabówce szczegóły takiego jednorazowego przejazdu zabytkowym składem, cena za przejazd takim pociągiem była tak astronomiczna, że przewróciła wszelkie dotychczasowe ustalenia. Pisaliśmy wnioski o dofinansowanie naszego pomysłu (Fundacja Bankowa im. Leopolda Kronenberga, oraz inne tego typu instytucje), szukaliśmy sponsorów i możliwie najbardziej atrakcyjnych scenariuszy takiego jednorazowego przejazdu…. jednak zaporowa cena PKP uniemożliwiła uruchomienie przejazdu pociągu retro Portius-Express. Wreszcie początkiem kwietnia 2007 rozpoczęły się rozmowy z członkiem honorowym naszego stowarzyszenia, burmistrzem węgierskiego miasta Sárospatak Dr Richardem Hörcsikiem i dyrekcją kolejowych Przewozów Regionalnych w Rzeszowie. Zrezygnowaliśmy z wynajęcia zabytkowego parowozu i zamiast pociągu retro zamówiliśmy zwykły pociąg tj. ciągnik motorowy + wagony osobowe. Zamówienie zostało przyjęte, a burmistrz Sárospatak obiecał, że dzień przyjazdu Krośnian koleją na Węgry zostanie nazwany „ Dniem Krosna w Sárospatak”. Tak też się stało. Wyznaczono dzień wyjazdu pociągu na 14 lipca 2007 roku na godz. 4: 00 ze stacji kolejowej Krosno – Dworzec Główny. W porozumieniu z UM Krosna rozreklamowaliśmy nasze przedsięwzięcie. Bilety na przejazd były sprzedawane w Winiarni Portius na ul. Blich w Krośnie. Blisko 600 biletów zostało sprzedane w przeciągu kilku godzin. Ponad dwieście osób odeszło od kasy z tzw. kwitkiem. Ustalenia poczynione z Węgrami były następujące. Każdy bilet był numerowany i z wypisanym nazwiskiem uczestnika wyjazdu. Każdy bilet upoważniał w Sárospatak do bezpłatnego korzystania z basenów termalnych, zwiedzania muzeów i zamku Rakoczych a także do bezpłatnego posiłku. Rok 2007 był to jeszcze czas gdy na granicy polsko – słowackiej należało się wylegitymować dowodem tożsamości. Zwróciliśmy się z prośbą do Podkarpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, aby na czas przejazdu naszego pociągu, na granicy w Łupkowie, była odpowiednia liczba żołnierzy sprawdzających tożsamość naszych podróżnych. Tak też się stało. Wyjazd w pełni się udał. Na dworcu kolejowym w Sárospatak, czekały na nas delegacje węgierskich gospodarzy i polskich dyplomatów. Delegację Krośnian na czele z prezydentem Krosna Piotrem Przytockim przywitał chlebem i solą gospodarz Dr Richard Hörcsik i polski ambasador na Węgrzech Pani Joanna Stempińska. Stały stoły zastawione setkami kieliszków z tokajskimi winami a orkiestry grały „Pierwszą Brygadę”. Na dworcu czekały podstawione autokary które kilkuset Krośnian przewoziły na kompleks basenów termalnych, gdzie urządzono dla nas wspaniałe przyjęcie i koncerty zespołów. Do Krosna pociąg z turystami wrócił już po północy. Wyjazd pokazał niewykorzystane możliwości tej linii kolejowej, która do dzisiaj, po polskiej stronie stoi pusta. Po kilku dniach otrzymaliśmy specjalne podziękowanie od prezydenta miasta Krosna. Prezydent napisał: ” Blisko sześciuset zadowolonych z wyjazdu Krośnian stanowi potwierdzenie, ze zapał organizacyjny członków Stowarzyszenia Portius nie poszedł na marne, a ogromne zainteresowanie wyjazdem dowodzi celowości kontynuacji tego typu inicjatyw”.

Wystawy artystyczne, konferencje, prezentacje Krosna w kraju i za granicą

Na przestrzeni 10 lat działalności naszego stowarzyszenia organizowaliśmy i braliśmy udział w wielu wystawach, konferencjach a także w prezentacji historycznych i współczesnych dokonań naszego miasta Krosna. Wydarzenia te miały miejsce w kraju i za granicą. Zawsze przypominaliśmy, że nasze Krosno od niepamiętnych czasów posiadało ulicę węgierską, węgierską bramę warowną, węgierską stronę (na południowy – wschód od miasta) a w stronę najbliższej granicy wiódł trakt węgierski. Największy rozkwit naszego miasta przypadał na lata ścisłych kontaktów handlowych, kulturalnych i społecznych. Kiedy na 1000 letniej polsko- węgierskiej granicy panował ruch wymiany towarowej, przenikanie się kultur i napływ nowych postępowych trendów w architekturze i myśli twórczej. Już w listopadzie 2002 roku zorganizowaliśmy wspólnie z Muzeum Zamkowym uroczystość upamiętniającą jubileusz 600 lecia poświęcenia pierwszej kaplicy na zamku „Kamieniec”. W dniu 13 marca 2004 roku wybraliśmy się na studyjny, wcześniej starannie przygotowany program spotkań z politykami i przedstawicielami samorządów miast Górnych Węgier tj. Satoraljaújhely, Sárospatak i Tokaj. Przebywający z naszą delegacją prezydent Krosna Piotr Przytocki podpisał z Węgrami deklarację współpracy. W spotkaniach udział wzięli przedstawiciele krośnieńskiej uczelni, rektor prof. Janusz Gruchała i prorektor dc.dr Władysław Witalisz. Owocem tego spotkania było późniejsze podpisanie partnerstwa miast Krosna z Sárospatak i Satoraljaújhely a PWSZ z Uniwersytetem im. Comeniusa w Sárospatak. W dniu 18 – 25 marca 2004 r. zorganizowaliśmy wystawę prac członka zarządu naszego stowarzyszenia, rzeźbiarza Macieja Syrka w mieście Zalaegerszeg. Wernisaż tej wystawy był niezwykle uroczysty. Węgierskie zespoły muzyczne grały na nim muzykę Chopina. W maju 2004 r. gościliśmy w Krośnie węgierską grupę pracowników węgierskiej Akademii Nauk „Rodosto”. Wraz z przedstawicielami naszego stowarzyszenia zwiedzali nasze miasto i jego okolice związane z Balintem Balassim i Franciszkiem II Rakoczym. Z wielką ciekawością obejrzeli pamiątki po naszym patronie Portiusie, krośnieńskie kościoły, muzea i huty szkła. W auli PWSZ odbył się ciekawy wykład prof. Istvana Kovacsa: „Kontakty polsko- węgierskie na przestrzeni stuleci”. Władze miasta Krosna gościły grupę „Rodosto” w Sali posiedzeń Rady Miasta Krosna. W dniu 22 lipca 2004 roku stowarzyszenie nasze rozpoczęło wielką kampanię związaną z odgruzowaniem i uporządkowaniem krypty rodziny Portiusów w kaplicy Św. Piotra i Pawła w kościele Farnym w Krośnie. Pomimo licznych apeli, artykułów lokalnej prasie, radiu i telewizji, przed zakończeniem archeologicznej penetracji krypta została zasypana. W dniu 10 września 2004 roku przy współpracy z przedstawicielstwami polityki i dyplomacji Republiki Węgierskiej a także PWSZ i UM w Krośnie otworzono unikatową wystawę poświęconą wielkiemu węgierskiemu poecie doby renesansu Balintowi Balassiemu. Wystawa prezentowana była w salach PWSZ w Krośnie przy ul. Kazimierza Wielkiego. Wielkim wydarzeniem w historii naszego stowarzyszenia był fakt podpisania „Porozumienia” dotyczącego współpracy i współdziałania pomiędzy Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Krośnie a naszą organizacją. Było to dokładnie 22 października 2004 r. Porozumienie podpisali Rektor uczelni dr. hab. Janusz Gruchała prof. PWSZ i Prezes stowarzyszenia Zbigniew Ungeheuer. W roku 2005 w miesiącu maju i wrześniu przebywaliśmy, jako stowarzyszenie na kilku węgierskich festiwalach win w Tokaju, Sárospatak, Egerze i Satoraljaújhely., gdzie prezentowaliśmy opracowania historyczne wpisujące nasze miasto Krosno w „Karpacki Szlak Wina”. Przewieźliśmy na Węgry rekonstrukcję starego wozu do transportu beczek z winem. Wóz z flagą Portiusa i krośnieńskim herben wziął udział, zaprzężony w dwa węgierskie konie, w paradzie Festiwalu Wina w Tokaju. Byliśmy goszczeni na Uniwersytecie Comeniusa w Sárospatak i przez burmistrza Tokaju Janosa Majera. Czyniliśmy starania aby zorganizować w Krośnie występ legendarnej grupy rockowej „Omega”, niestety bez rezultatu. W miesiącu maju 2006 roku opracowaliśmy dla Węgierskiego Domu Wina opis „Karpacki Szlak Wina – Droga Tokaju Samorodnego”, które znalazło się w międzynarodowej mapie wydanej przez oficyne wydawnicza w Budapeszcie. Na koniec miesiąca maja 2006 roku delegacja stowarzyszenia Portius wraz z zaprzyjaźnionym Stowarzyszeniem Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka z Przemyśla wzięła udział w Festiwalu Wina w Tokaju. Byliśmy goszczeni przez rektora Uniwersytetu im. Comeniusa dr Laszko Hegedusa. W m-cu czerwcu zorganizowaliśmy wystawę członka naszego stowarzyszenia, Macieja Syrka w Bad Kissingen. W miesiącu sierpniu 2006 roku w Krośnie pojawiło się nasze ważne hasło, które towarzyszyło współpracy naszego stowarzyszenia z Krośnieńskimi Hutami Szkła przy organizowaniu festiwalu wina – „Węgierskie Wina w Krośnieńskim Szkle”. Wielkim wydarzeniem kulturalnym 2006 roku były wystawy zorganizowane przez nasze stowarzyszenie w Polskim Instytucie Kultury w Budapeszcie w dniach 14 – 15 grudnia. Była to wystawa twórczości Macieja Syrka, prezentacja wyrobów szklanych Krośnieńskich Hut Szkła”Krosno”a także promocja szeroko rozumianej działalności Stowarzyszenia Portius, promująca Krosno, Podkarpacie i postać naszego patrona wielkiego kupca i mecenasa sztuki Roberta Wojciecha Portiusa. Wystawę otworzyła Pani Ambasador RP na Węgrzech Joanna Stempińska oraz dyr. Polskiego Instytutu Kultury Roland Chojnacki. Zebranych licznie gości przywitał Prezes towarzyszenia Portius i kurator wystawy Zbigniew Ungeheuer. W uroczystym wernisażu wystawy udział wzięła liczna krośnieńska delegacja miedzy innymi z prezydentem miasta Piotrem Przytockim, Przewodniczącym Stanisławem Słysiem a także z Komendantem krośnieńskiej policji Wiesławem Nowakiem. Uroku wystawie dodał występ chóru z Państwowej Szkoły Muzycznej z Krosna „Akolada”. Wracając z Budapesztu do Krosna zostaliśmy zaproszeni przez burmistrza Sárospatak dr Richarda Hörcsika na uroczyste otwarcie „Piwnicy Portius” w miejscowości Hercegkut, która powstała za przyczyną współpracy naszego stowarzyszenia z winiarzami węgierskimi. Początkiem maja stowarzyszenie nasze wystąpiło z oficjalnym pismem do władz miasta Krosna o ujęcie w planie przestrzennego zagospodarowania dzielnicy Śródmieście naszego pomysłu stworzenia w obrębie ul. Franciszkańskiej i Spółdzielczej „Krośnieńskiego Małego Rynku”. Z takim pomysłem na jednym z zebrań stowarzyszenia wystąpił nasz kolega Andrzej Kołder. Wychodzimy z propozycją aby ten powstały plac nazwać imieniem Św. Jana z Dukli, który przez blisko trzydzieści lat pełnił posługi duszpasterskie i był gwardianem w sąsiadującym kościele Franciszkańskim. 26 maja 2007 roku zostaliśmy zaproszeni przez burmistrza Tokaju Janosa Majera na Festiwal Wina, którego najważniejszym wydarzeniem dla naszego stowarzyszenia było odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej naszemu patronowi Portiusowi. Na tę okoliczność z naszego miasta, specjalnym autokarem, przybyło 29 znamienitych Krośnian na czele z wiceprezydentem miasta Bronisławem Baranem i przewodniczącym Stanisławem Stysiem. Przed oficjalnym odsłonięciem tablicy wielkiego Krośnianina, Bractwo Winiarzy Tokaju udekorowało Panią ambasador Joannę Stępińską oraz prezesa Zbigniewa Ungeheuera specjalnym medalem i pasowało ich na Rycerzy Zakonu Win Tokajskich.. Po tej uroczystości zebrani Polacy i Węgrzy podeszli pod Stary Dom Win Tokajskich gdzie Pani ambasador RP, burmistrz miasta Tokaj i prezes Stowarzyszenia Portius odsłonili pamiątkową tablicę z wizerunkiem Portiusa a pod nią dwujęzyczny, polsko- węgierski tekst: „Robert Wojciech Portius de Lancet, Mieszczanin i kupiec miasta Krosna. Pierwszy wielki importer win tokajskich do Polski. Dostawca tokajów na dwory królewskie w Europie”. W chwili odsłonięcia tablicy w pobliskich kościołach zabiły dzwony. Splendoru ceremonii dodał również taki fakt, że członkowie Stowarzyszenia Portius po raz pierwszy wystąpili w swoich paradnych żupanach skrojonych i uszytych na wzór tego w jakim sportretowano Portiusa na obrazie pośmiertnym wiszącym w kaplicy Św. Piotra i Pawła nad jego rodową kryptą. W czasie tej uroczystości odznaczono burmistrza Majera odznaką Honorowego Członka Stowarzyszenia Portius. Pod koniec 2007 roku stowarzyszenie nasze rozpoczęło starania o możliwość zorganizowania Dni Przyjaźni Polsko –Węgierskiej w Krośnie zakończone sukcesem 23 marca 2009 roku. W roku 2008 udało się zorganizować kilka ciekawych wystaw, spotkań oraz mszę św. za duszę naszego patrona Portiusa. Dnia 29 sierpnia 2008 roku zorganizowaliśmy w Krośnieńskiej Bibliotece Publicznej spotkanie z poetą i tłumaczem Gézą Cséby „O poezji polskiej XX stulecia przy kieliszku węgierskiego wina”. Spotkanie prowadziła red. Krystyna Łubczyk. W tym samym dniu w restauracji „Rynek 11” wernisaż fotografii o tematyce winiarskiej Zsolta Tátraia -„Klimaty tokajskich piwnic” oraz prezentacje „Plakatów z Budapesztu” Krzysztofa Duckiego. W dniu 30 sierpnia 2008 r. dołożyliśmy starań aby zaprezentować Krośnianom wykład profesora Waldemara Kowalskiego: „Kupcy Szkoccy w Rzeczypospolitej w XVI i XVII w.”, który odbył się w Liceum Katolickim w Krośnie. 31. sierpnia 2008 roku z naszej inicjatywy odbyła się w krośnieńskim kościele farnym „Uroczysta Msza Święta w intencji spokoju duszy Roberta Wojciecha Portiusa i jego Rodziny”. Do świątyni przybyły poczty sztandarowe Wojska Polskiego, harcerzy i policji a także rzesza zaproszonych zagranicznych gości i masa wiernych. Dla podkreślenia wagi celebrowanej mszy dzwonił wielki Urban. Mszę świętą zapowiadał oryginalny plakat z wizerunkiem Portiusa. W październiku 2008 roku krakowski Rotary Klub zwrócił się do nas z prośbą o zorganizowanie im wycieczki na Węgry z prezentacją historii o Krośnie i Portiusie wpisanej w Karpacki Szlak Wina. Wycieczka doszła do skutku i była bardzo udana. Rok 2009 to przede wszystkim wydarzenia związane z Dniami Przyjaźni Polsko – Węgierskiej w Krośnie

W miesiącu sierpniu zorganizowaliśmy cykl spotkań z Panem Grzegorzem Łubczykiem, byłym Ambasadorem Polski na Węgrzech, pisarzem, publicystą i historykiem. W ramach tych spotkań zaprezentowaliśmy naszej społeczności książki i filmy autorstwa Grzegorza Łubczyka o związkach polsko – węgierskich na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. W auli PWSZ w Krośnie w dniach od 24 do 26 sierpnia można było bezpłatnie obejrzeć kilka filmów o niezwykłych Polakach i Węgrach, których połączyła wspólna walka o honor i niepodległość obydwu narodów. Były to filmy TVP”Henryk Sławik, polski Waldenberg”, dokument o Polaku, który w czasie II wojny światowej uratował od zagłady ponad 5000 polskich Żydów, film o najmłodszych ofiarach zrywów narodowych Polski i Węgier w 1956 roku „13 lat 13 minut”, prezentujacy postacie 13 letniego Romka Strzałkowskiego zastrzelonego w Poznaniu w czasie buntu robotników i Petera Mansfelda, skazanego na śmierć węgierskiego chłopca, biorącego udział w powstaniu w Budapeszcie w 1956 r. Zaprezentowano wówczas również film „Pasterz z Kobanyi” o księdzu Wincentym Danku wielkim kapłanie, wychowawcy i patriocie. Po projekcji filmów można było porozmawiać z ich autorem oraz kupić książki na podstawie których zostały nakręcone filmy. W dniu 11 lutego 2010 roku w krośnieńskiej piwnicy PodCieniami odbyło się spotkanie członków stowarzyszenia z mieszkańcami Krosna pod nazwą: „Stowarzyszenie Portius z Krosna ma już osiem lat”. Zaprezentowano zgromadzonym trzy filmy nakręcone przez krośnieński portal internetowy www.krosno24.pl: „Koleją na Węgry- Dni Krosna w Sárospatak”, „Dni Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Krośnie” oraz „VII Festiwal Win Węgierskich im. Portiusa”. Członkowie naszego stowarzyszenia prezentowali swój dorobek, swoje sukcesy i niepowodzenia. Pozostałe relacje z wystaw i prezentacji działalnosci Stowarzyszenia Portius są zawarte w „Aktualnościach” strony internetowej.

Działalność wydawnicza 2003 – 2012 r.

W minionym dziesięcioleciu wydaliśmy kilka publikacji książkowych. W 2003 roku wydaliśmy dwujęzyczny tomik prezentujący twórczość poetycką Jana Becika, Janusza Szubera, Jana Tulika i Wacława Turka. Tomik nazwano „Złoto Aszú”. Wiersze na język węgierski przełożyli Istvan Kovács i Gábor Sille. Słowo wstępne napisał Istvan Kovács. Publikację wydano przy wsparciu Konsulatu Generalnego Republiki Węgierskiej w Krakowie. W tym samym roku wydaliśmy również tomik „Bálint Balassi – poezje”. Wybór wierszy do książki opracowała Teresa Worowska, przekładu z języka węgierskiego na polski dokonali Witold Dąbrowski, Antoni Lange, Stanisław Jerzy Lec, Jerzy Litwiniuk i Teresa Worowska. Posłowie napisał Jan Ślaski a słowo wstępne Jan Tulik. Wydanie sfinansowano ze środków Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie, Instytutu Bálinta Balassiego w Budapeszcie i Konsulatu Węgierskiego w Krakowie. W roku 2004 znów wydaliśmy tomik poezji „Bálint Balassi – poeta i żołnierz” 450–lecie urodzin, tomik podobny do poprzedniego lecz zawierający więcej wierszy, bardziej rozbudowany z innym jubileuszowym posłowiem oraz w innej szacie graficznej. Wydanie sfinansowały te same przedstawicielstwa węgierskie a projekt graficzny opracował Piotr Wojtowicz. W 2006 roku opracowaliśmy polską treść węgierskiej mapy winiarskiej „Karpacki Szlak Wina – Szlak Samorodni-ego” opisując w języku polskim historię, miasta i krainy przez które Karpacki Szlak Wina przebiegał dawniej i przebiega obecnie. Poza tymi publikacjami, byliśmy w 2009 roku inspiratorami wydania trójjęzycznego zbioru wierszy Pawła z Krosna „Amicitia – Barátság – Przyjaźń” z okazji Dni Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Krośnie. Książkę tę wydało Wydawnictwo Ruthenus, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie i Gmina Krosno. Poezje Pawła z Krosna z języka łacińskiego na polski przetłumaczyli: Ignacy Lewandowski, Jan Smreka, Izydor Kardasz i Janusz Gruchała. Z języka łacińskiego na węgierski przełożył Gábor Gilicze a wstępem opatrzyła Noémi Petneki. Ponadto w ubiegłych latach opracowaliśmy wiele opisów i esejów związanych z działalnością naszego stowarzyszenia, które zostały publikowane w polskich i węgierskich mediach.