Promocja albumu: „PAMIĘĆ II-EMLÉKEZÉS II” Polscy uchodźcy na Węgrzech 1939-1946
Zostaliśmy zaproszeni do Warszawy na uroczystość promocyjną albumu „Pamięć II – Emlékezés II” Polscy uchodźcy na Węgrzech 1939 – 1946, autorstwa Krystyny i Grzegorza Łubczyków, w opracowaniu graficznym Krzysztofa Duckiego. Uroczystość, która zgromadziła kilkaset osób, odbyła się w Muzeum Kolekcji im. Jana Pawła II w Galerii Porczyńskich na placu Bankowym 1 w Warszawie.
Przed dwoma laty ukazał się pierwszy tom albumu „Pamięć – Emlékezés”. Był wyrazem wdzięczności dla wojennego pokolenia tych Węgrów, dzięki którym ponad 120 tysięcy polskich uchodźców znalazło schronienie na madziarskiej ziemi podczas II wojny światowej. W bogato ilustrowanym albumie przedstawiono zwięzłą historię polskiego uchodźstwa na tle złożonej sytuacji politycznej Królestwa Węgier. W tomie „Pamięć II” została ukazana historia przez pryzmat osobistych losów wielu Polaków. Dzienniki, wspomnienia, pamiętniki i listy, których fragmenty opublikowano, odsłaniają niezwykły świat przeżyć i emocji bohaterów albumu. Zaprezentowano świadectwo bolesnych, często tragicznych wydarzeń, a jednocześnie wzruszających dowodów ludzkiej solidarności i braterstwa okazywanych przez Węgrów polskim „braciom w potrzebie”. 600 fotografii i dokumentów – do tej pory nie publikowanych – znakomicie ilustrują uchodźcze życie na obcej, a jakże gościnnej ziemi. Z wielu chwalebnych rozdziałów wspólnej historii naszych narodów, ta wciąż mało znana karta wojennego uchodźstwa polskiego została przez Braci Węgrów zapisana złotymi zgłoskami. Patronat Honorowy nad albumem „ PAMIĘĆ II – EMLÉKEZÉS II” objął Bronisław Komorowski, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Uroczystość otworzył minister Jan Stanisław Ciechanowski, kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Wśród zebranych licznie gości byli: Ambasador Węgier Róbert Kiss, prezes Federacji Stowarzyszeń Polsko- Węgierskich Jan Stolarski, Metropolita Warszawski kardynał Kazimierz Nycz, wielu posłów, senatorów oraz osobistości z Polski i Węgier, dla których ten album to wielka wartość osobistych i rodzinnych wspomnień. Nasze Stowarzyszenie Portius reprezentowali: Stanisław Materniak, Maciej Syrek i Zbigniew Ungeheuer. Podczas prezentacji, fragmenty tekstu z albumu czytał Olgierd Łukaszewicz – prezes ZASP-u.
O pracy nad tworzeniem albumu opowiadali siedzący za stołem prezydialnym: Grzegorz Łubczyk – korespondent, autor książek i filmów, były ambasador RP na Węgrzech, jego żona Krystyna Łubczyk- redaktor wydawnictw książkowych, animatorka wielu przedsięwzięć kultywujących przyjaźń polsko – węgierską, a także Krzysztof Ducki – grafik, mistrz plakatu, mieszkający od 1982 roku w Budapeszcie. W trakcie promocji albumu odbyła się niezwykła uroczystość przekazania, przez dwóch węgierskich emerytowanych oficerów, na ręce ministra Jana Stanisława Ciechanowskiego, szczególnej pamiątki po polskim generale brygady Wacławie Scaevoli – Wieczorkiewiczu. Był to złoty ryngraf i własnoręczny list, które w 1940 roku zostawił u węgierskich przyjaciół i wraz z innymi polskimi oficerami przedostał się na zachód Europy do formującej się tam armii polskiej. Generał Wieczorkiewicz prosił aby te pamiątki po nim przesłać kiedyś do jego Ojczyzny. Jak wiadomo generał Wieczorkiewicz nigdy do Polski nie powrócił. Po zakończeniu wojny pozostał jak wielu innych polskich oficerów i żołnierzy na zachodzie. Zmarł w Genewie w 1969 roku.
W albumie „Pamięć II – Emlékezés II”, staraniem Stanisława Materniaka, zaprezentowano postać Stanisława Lorenca, żołnierza września 1939 roku z rymanowskich Łazów, który wraz z oddziałami wojska polskiego, po tzw. sowieckim „nożu w plecy”, znalazł się na terytorium gościnnych Węgier. W albumie są zdjęcia Stanisława Lorenca z pobytu na Węgrzech i cytowane są fragmenty jego listów i pamiętników. Opisuje w nich jak wraz z innymi żołnierzami przebywał na terenie obozu wojskowego a potem z pomocą węgierską przekroczyli granicę z Jugosławią aby po tygodniowym pobycie w Belgradzie dostać się do Aten i polskim liniowcem m/s „Batory” dopłynąć do Bejrutu gdzie zaciągnęli się do organizowanej tam polskiej armii. Stanisław Lorenc po zakończeniu wojny pozostał w Wielkiej Brytanii a następnie osiedlił się z rodziną w Stanach Zjednoczonych w Kalifornii, gdzie pracował jako pracownik naukowy w NASA. Stanisław Lorenc (* 1920 + 2004) to wujek Stanisława Materniaka oraz Romana i Zbigniewa Ungeheuerów.
Po zakończeniu uroczystej promocji albumu „ Pamięć II” w Galerii Porczyńskich, część uczestników udała się na Plac Zamkowy do Galerii ZPAF, gdzie Pan Ambasador Węgier Róbert Kiss wraz z małżonką Eriką Polyak – Kiss zorganizowali piękną wystawę fotografii ambasadorów akredytowanych w Rzeczypospolitej Polskiej. Podziwianie wystawy fotografii pod nazwą. „Dziękujemy Polsko” zakończyło urocze patriotyczne spotkanie z Warszawą.